Trong vụ việc tranh chấp vùng đặc quyền kinh tế giữa Việt Nam với Trung Quốc cũng như giữa Trung Quốc với các nước còn lại thì hầu như lúc nào chúng ta cũng thấy những ngư dân của họ luôn theo ra các vùng này và đánh cá một cách thoải mái như là vùng biển của họ vậy. Nếu như là một ngư dân bình thường liệu các bạn đủ liều lĩnh để làm như vậy? Đó là những thắc mắc của tôi khi xem hay đọc những tin tức về tình hình biển Đông. Và nay có lẽ những điểm khó hiểu này đã được làm sáng tỏ, chi tiết như thế nào thì blog tin tức Ảo Thiết xin trích từ Vnexpress.net như sau:

Trên những con tàu cá cũ kỹ của ngư dân đảo Hải Nam có một bộ thiết bị rất hiện đại dựa trên hệ thống định vị vệ tinh. Nó là một trong những phần thưởng mà chính quyền Trung Quốc cho ngư dân nếu họ tích cực ra các ngư trường tranh chấp ở Biển Đông.

Các tàu cá Trung Quốc được trang bị thiết bị vệ tinh có thể truyền tín hiệu khẩn cấp tới lực lượng Hải cảnh bất cứ lúc nào. Ảnh: AP

Thiết bị trên tàu cá của ngư dân Trung Quốc kết nối trực tiếp tới lực lượng hải cảnh Trung Quốc. Nếu ngư dân gặp thời tiết xấu hay chạm mặt các đội tuần tra chấp pháp của nước láng giềng, họ chỉ cần bấm một nút khẩn cấp là có thể báo cho hải cảnh, tạo điều kiện cho các tàu chính phủ đến can thiệp.

Báo chí chính thống của Trung Quốc cho hay, tính đến cuối năm ngoái, loại thiết bị dựa trên hệ thống định vị vệ tinh Bắc Đẩu này đã được cài đặt trên 50.000 tàu cá.

Các chủ thuyền tại đảo Hải Nam chỉ phải trả chưa đến 10% chi phí trang bị hệ thống Bắc Đẩu, chính phủ chi trả nốt phần còn lại. Thêm vào đó, chính quyền Hải Nam còn khuyến khích ngư dân đánh cá tại vùng biển tranh chấp bằng cách trợ cấp giá nhiên liệu.

Một thuyền trưởng nói chính quyền Hải Nam rất khuyến khích họ đánh bắt ở những nơi xa xôi như Trường Sa, khoảng 1.100 km về phía nam.

Một ngư dân giấu tên cũng cho biết "Tôi đã đến đó (Trường Sa) nhiều lần rồi".

Chủ thuyền thường được giới chức cấp chi phí nhiên liệu cho mỗi chuyến đi. Với động cơ 500 mã lực, họ có thể nhận được 320-480 USD một ngày.

"Chính phủ chỉ cho chúng tôi nên đi đâu và trợ cấp chi phí nhiên liệu dựa trên công suất động cơ", một ngư dân nói và thêm rằng ông biết chính quyền hỗ trợ cho ngư dân đánh cá trên Biển Đông là để thực hiện tuyên bố chủ quyền.

Trung Quốc đang tăng cường hỗ trợ tài chính cũng như kỹ thuật cho các ngư dân,  thúc đẩy họ tiến sâu vào vùng biển tranh chấp ở Đông Nam Á, tìm kiếm các ngư trường mới trong khi nguồn cá gần bờ hiếm dần.

Gần đây nhất, một cuộc đối đầu nổ ra xung quanh giàn khoan Trung Quốc đặt tại vùng biển mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền. Tại đây, các tàu Trung Quốc đâm húc, gây khó khăn cho tàu Việt Nam trong suốt thời gian hơn hai tháng, trước khi rút gian khoan về hồi giữa tháng bảy.

Hầu hết giới phân tích cho rằng hành động của Trung Quốc ở Biển Đông phục vụ hai mục tiêu: tranh giành lợi thế chiến lược trong giao thông hàng hải ở tuyến đường biển trị giá 5.000 tỷ USD mỗi năm; và làm chủ nguồn tài nguyên dầu khí.

Có một lý do quan trọng nữa trong tranh chấp Biển Đông thường bị bỏ qua, đó là nguồn lợi thủy sản. Theo báo cáo từ Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), lượng tiêu thụ cá bình quân đầu người của Trung Quốc năm 2010 là 35,1 kg, gần gấp đôi mức trung bình thế giới.

"Thủy hải sản là tối quan trọng trong đời sống của người Trung Quốc. Tôi nghĩ đây là vấn đề mà mọi người không tính đến khi bàn về các tranh chấp trên biển", Alan Dupont, giáo sư an ninh quốc tế tại Đại học New South Wales của Australia, nói.

Thủy hải sản đóng vai trò thiết yếu trong chế độ dinh dưỡng của người Trung Quốc. Ảnh: China Whisper

Trung Quốc tới cuối năm 2012 có hơn 16 vệ tinh hoạt động trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương. Trong số các ngư dân được phỏng vấn, tới nay chưa ai từng sử dụng hệ thống vệ tinh để gửi tín hiệu cấp cứu. Tuy nhiên, họ có thể dùng nó để cảnh báo nhà chức trách nếu gặp phải vấn đề kỹ thuật hoặc xâm nhập vào vùng biển của nước khác.

Theo ông Zhang Jie, Phó cục trưởng Cục An toàn Hàng hải Hải Nam, họ không có thông tin chi tiết về việc sử dụng vệ tinh trong thực tế, tuy nhiên ông này nhấn mạnh các ngư dân được khuyến khích đánh bắt trên cái gọi là "bất kỳ vùng biển nào thuộc Trung Quốc".

Từ khi trở thành Chủ tịch nước hồi tháng ba năm ngoái, ông Tập Cận Bình liên tiếp chỉ đạo bành trướng sức mạnh trên Biển Đông. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền của 90% trong 3,5 triệu km2 diện tích biển bao gồm cả vùng biển của Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei.

Cuối năm 2013, Trung Quốc từng điều tàu sân bay đến Biển Đông, trùng thời điểm lực lượng của nước này tìm cách phong tỏa một tiền đồn quân sự mà Philippines đóng trên một rạn san hô tranh chấp ở Biển Đông. (Rạn san hô này thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt Nam đã tuyên bố chủ quyền).

Ít nhất một công ty đánh bắt lớn của Trung Quốc đang khai thác trên vùng biển tranh chấp và nhận được sự hậu thuẫn của chính phủ. Cuối tháng hai, Công ty nuôi trồng đánh bắt thủy sản Sơn Đông, với mức lợi nhuận hàng năm đạt 150 triệu USD, tuyên bố đưa vào hoạt động 8 tàu đánh cá mới tại thành phố cảng Đông Phương trên đảo Hải Nam. Mỗi con tàu đánh cá loại này có chiều dài tới 55 mét. Công ty Sơn Đông cho biết động thái này "để đáp lại lời kêu gọi từ chính phủ nhằm mở rộng ảnh hưởng trên biển" và "bảo vệ chủ quyền".

Sáu tuần sau, chính quyền thành phố Đông Phương thông báo công ty Sơn Đông sẽ nhận được 322.500 USD trợ cấp cho mỗi chiếc tàu hoạt động tại nơi tranh chấp.

Cuối tháng năm, Việt Nam cáo buộc tàu đánh cá vỏ sắt Trung Quốc đâm húc và làm chìm tàu gỗ loại nhỏ của Việt Nam gần phu vực hạ đặt giàn khoan trái phép Hải Dương 981. Theo lực lượng cảnh sát biển Việt Nam và lời kể của nạn nhân, tàu Trung Quốc mang số hiệu 11209, chính là tàu cá của công ty Sơn Đông được chính phủ hậu thuẫn.

Quả thật những phân tích như trên là hoàn toàn hợp lý và nó mang lại lợi ích trên nhiều mặt và nếu không có ai đảm bảo đằng sau thì làm sao các ngư dân này lại đến những nơi tranh chấp như thế. Trên thực tế thì điều này đã có từ lâu và nếu như để kéo dài thì dần dần chúng ta sẽ mất hẳn quyền kiểm soát, lợi thế về chính trị cũng như mất một lượng lớn nguồn thủy sản về mặt kinh tế.

Năm Ảo

Như vậy là sau hơn 2 tháng đặt giàn khoan Hải Dương 981 trên vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam thì phía Trung Quốc đã cho rút giàn khoan về đảo Hải Nam. Theo nhiều ý kiến thì đây là do sức ép từ cộng đồng quốc tế và điều kiện thời tiết không thuận lợi khi sắp vào mùa mưa bão. Tuy nhiên theo chuyên gia Carl Thayer thì ngoài những điều trên Trung Quốc cũng đã có những tính toán cho riêng mình khi quyết định rút giàn khoan về. Chi tiết blog Ảo Thiết xin được trích từ Vnexpress.net như sau:

Chuyên gia hàng đầu về Biển Đông Carl Thayer nhận định việc Trung Quốc dịch chuyển giàn khoan Hải Dương 981 về đảo Hải Nam có hai mục tiêu, gồm ngăn Việt Nam kiện ra tòa quốc tế và ngăn Việt Nam bắt tay với các nước khác.

Trao đổi với VnExpress, Giáo sư Carl Thayer, Học viện Quốc phòng Australia cho rằng việc Trung Quốc tuyên bố đưa giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi Hoàng Sa là vì nước này muốn tránh những rủi ro khi duy trì hơn một trăm tàu thuyền trong lúc cơn bão Rammasun (Thần Sấm) đang đi vào Biển Đông. Khi đưa giàn khoan vào đặt trái phép hồi tháng 5, phía Trung Quốc nói nó sẽ hoạt động đến 15/8.

"Giàn khoan Hải Dương 981 sẽ trở lại Biển Đông sau mùa bão. Câu hỏi chính là họ đặt ở đâu", ông Thayer nhấn mạnh. "Trung Quốc đóng các giàn khoan dầu để tìm dầu khí và sẽ sử dụng nó để khai thác cho nền kinh tế nước này".

Với việc dời giàn khoan, Trung Quốc không cần triển khai các tàu thuyền ở khu vực này nữa. Việt Nam cũng không cần duy trì tàu của Cảnh sát biển và Kiểm ngư. Như vậy là cuộc khủng hoảng hiện nay sẽ chấm dứt, ông Thayer lập luận.

Quyết định dịch chuyển giàn khoan của Trung Quốc phản ánh tính toán của Bắc Kinh, đó là hoàn thành các hoạt động của giàn khoan trước mùa bão và không buộc hoạt động của Hải Dương 981 với một cam kết vô hạn. Tuy nhiên giàn khoan này sẽ được tiếp tục sử dụng như một vũ khí của Trung Quốc để "tiếp tục cuộc tấn công về chính trị", ông phân tích.

Theo giáo sư, sau khi giàn khoan dời đi, một lúc nào đó, Trung Quốc và Việt Nam sẽ bắt đầu những thảo luận tìm cách cải thiện quan hệ song phương. Điều này có thể đồng nghĩa với khả năng Việt Nam sẽ kiềm chế không kiện Trung Quốc nữa, và cũng sẽ kiềm chế trong hợp tác với Mỹ và Nhật Bản.

"Nói cách khác, động thái dịch chuyển giàn khoan của Trung Quốc sẽ giúp nước này biện hộ rằng tranh chấp ở Biển Đông chỉ liên quan đến hai nước và loại trừ sự tham gia của bất kỳ nước bên ngoài nào", Thayer cho biết.

Hành động của Trung Quốc cũng được lên kế hoạch để chặn trước những nỗ lực của Mỹ và các đồng minh trong việc đưa vấn đề căng thẳng ở Biển Đông ra Diễn đàn An ninh Khu vực ARF tháng tới tại Myanmar.

Đánh giá về dài hạn, ông Thayer cho rằng, Trung Quốc không từ bỏ tham vọng kiểm soát Biển Đông trong phạm vi đường chín đoạn. Bắc Kinh cũng sẽ tiếp tục các hoạt động khai hoang như đang làm ở Trường Sa, và tăng cường áp lực với Philippines.

Trung Quốc có thời gian cho đến nửa đầu năm 2016, khi Tòa án Trọng tài, nơi tiếp nhận vụ kiện của Philippines, dự kiến đưa ra phán quyết. Trung Quốc có mưu toan củng cố sự hiện diện của họ ở Biển Đông nhiều hết mức có thể trước thời điểm đó.

Giàn khoan Hải Dương 981 cùng các tàu hộ tống của Trung Quốc đêm qua bắt đầu di chuyển từ vị trí đặt trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam về phía đảo Hải Nam. Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm nay ra thông cáo xác nhận việc giàn khoan Hải Dương 981 hoàn tất hoạt động gần quần đảo Hoàng Sa và dịch chuyển về một dự án mới.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình hôm nay yêu cầu Trung Quốc không đưa giàn khoan Hải Dương 981 quay trở lại hoặc đưa bất cứ giàn khoan nào khác vào khu vực thuộc vùng biển của Việt Nam, được quy định bởi Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982. Ông Bình một lần nữa khẳng định hoạt động của giàn khoan 981 và các tàu hộ tống của Trung Quốc trong hơn hai tháng qua là hoàn toàn bất hợp pháp, vi phạm các quy định của luật pháp quốc tế.

Từ khi Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 tại vùng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam từ đầu tháng 5, nhiều nước đã lên tiếng phản đối hành động của Trung Quốc, ủng hộ lập trường của Việt Nam.

Trong chuyến công du của Thủ tướng Việt Nam tới Manila hồi tháng 5, chính phủ Philippines cho biết kiên quyết phản đối và kêu gọi các nước, cộng đồng quốc tế tiếp tục lên tiếng mạnh mẽ yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động xâm phạm. Philippines cũng ủng hộ Việt Nam cân nhắc việc kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế vì những hành động xâm phạm chủ quyền.

Trong Diễn đàn an ninh khu vực Shangri-La, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bố dành sự ủng hộ tối đa cho Đông Nam Á, nơi Việt Nam và một số nước đang có tranh chấp chủ quyền biển với Trung Quốc, nhằm đảm bảo tự do hàng hải và hàng không trong khu vực. Nhật Bản sẽ cấp các tàu tuần tra cho Việt Nam vào đầu năm sau, đồng thời giúp đỡ đào tạo và chia sẻ thông tin với lực lượng cảnh sát biển Việt Nam.

Hôm 10/7, Thượng viện Mỹ đã thông qua nghị quyết về Biển Đông, yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 và lực lượng hàng hải liên quan khỏi Hoàng Sa. Các nghị sĩ Mỹ cũng đề nghị Trung Quốc kiềm chế các hoạt động hàng hải trái với Quy tắc quốc tế về phòng ngừa đâm va trên biển, và trở về nguyên trạng như trước ngày 1/5.

Có lẽ việc rút giàn khoan Hải Dương 981 chỉ là một phần trong kế hoạch của Trung Quốc mà thôi và nó sẽ sớm được đưa trở lại vào biển Đông. Có thể đây là một hành động nhằm đối phó dư luận từ phía Trung Quốc và trong tương lại họ lại sẽ dùng cách này để gây sức ép nhằm độc chiếm khu vực biển này. Dù tạm thời mọi đã tạm ổn nhưng chúng ta vẫn phải đề cao cảnh giác trước mọi thủ đoạn và hành động từ phía Trung Quốc đối với vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Năm Ảo

Sau một thời gian đặt giàn khoan Hải Dương 981 trên cùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam thì sáng nay, ngày 16/7 phía Trung Quốc đã bắt đầu di chuyển giàn khoan về phía đảo Hải Nam. Như vậy là sau hơn 2 tháng đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển Việt Nam thì giàn khoan này được rút đi. Không rõ nguyên nhân chính của việc này, nhưng có lẽ một phần là do cơn bão "Thần Sấm" sắp đổ bộ vào Việt Nam. Chi tiết thông tin blog tin tức Ảo Thiết xin trích lại từ Vnexpress.net như sau:

7h sáng 16/7, giàn khoan Hải Dương 981 cùng các tàu hộ tống đã di chuyển khỏi vị trí cũ khoảng 37 hải lý, về phía đảo Hải Nam.

Trao đổi với VnExpress sáng 16/7, Tư lệnh Cảnh sát biển, Thiếu tướng Nguyễn Quang Đạm cho biết, giàn khoan Hải Dương 981 đang di chuyển với vận tốc trên 4 hải lý mỗi giờ. 

"Để đưa giàn khoan đến được đảo Hải Nam, Trung Quốc phải mất khoảng 2 ngày di chuyển", tướng Đạm nói.

Giàn khoan Hải Dương 981 mà Trung Quốc hạ đặt trái phép trong vùng biển của Việt Nam. Ảnh: Nguyễn Đông.

Tối qua, sau 75 ngày hạ đặt trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Trung Quốc tuyên bố rút giàn khoan Hải Dương 981 khỏi khu vực biển gần đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Quan sát trên thực địa cuối ngày 15/7, Cảnh sát biển phát hiện giàn khoan này di chuyển được khoảng 8 hải lý.

Lực lượng Kiểm ngư cũng ghi nhận, giàn khoan cùng các tàu hộ tống có dấu hiệu dịch chuyển lúc 21h ngày 15/7, về phía đảo Hải Nam (Trung Quốc). 

"Cơn bão Thần Sấm đang vào biển Đông có thể là một trong những nguyên nhân khiến Trung Quốc rút giàn khoan", Tư lệnh Cảnh sát biển nhận định.

Tướng Đạm cũng cho biết, "lực lượng thực thi pháp luật Việt Nam vẫn theo dõi mọi hoạt động của giàn khoan, bảo vệ vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế của Tổ quốc. Đồng thời lên kế hoạch tránh bão".

Việc Trung Quốc điều giàn khoan 981 ra Biển Đông xâm phạm quyền chủ quyền của Việt Nam và gây trở ngại cho tiến trình đàm phán giải quyết tranh chấp. Ảnh: China News.

Theo Xinhua, giàn khoan Hải Dương 981 ngừng hoạt động sau khi khoan hai giếng và phát hiện dấu hiệu có dầu khí. Nó sẽ được di chuyển về địa điểm của dự án mang tên Hainan Lingshui (Lăng Thủy). Hiện chưa rõ vị trí tiếp theo mà Hải Dương 981 sẽ định vị. Lingshui là một vùng nằm ở phía nam đảo Hải Nam.

Công ty dầu khí quốc gia Trung Quốc không nói rõ trữ lượng ước tính, chỉ cho biết sẽ "đánh giá các số liệu thu được và quyết định các bước tiếp theo".

Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm nay phát thông cáo xác nhận việc giàn khoan Hải Dương 981 hoàn tất hoạt động khoan gần quần đảo Hoàng Sa. "Các công ty liên quan sẽ cân nhắc về các kế hoạch làm việc cho bước tiếp theo", Reuters dẫn lời cơ quan này tuyên bố.

Vị trí huyện Lăng Thủy trên bản đồ Hải Nam. Ảnh: 163.com

Bão Rammasun, tiếng Thái có nghĩa "Thần Sấm", được cho là mạnh nhất kể từ siêu bão Haiyan hồi năm ngoái, với cường độ gió giật 150 km/h, đổ bộ vào đảo Luzon (Philippines) chiều tối 15/7 khiến hàng chục nghìn người phải sơ tán và Manila báo động đỏ. Đường đi của Thần Sấm được dự báo sẽ sượt qua vùng biển Hoàng Sa.

Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia nổi tiếng về Biển Đông, công tác tại Học viện Quốc phòng Australia, từng bình luận trên VnExpress rằng Trung Quốc sẽ rút giàn khoan dầu về nước trong hoặc trước ngày 15/8 tới để tránh mùa bão lớn trên biển.

"Các cơn bão sẽ đem lại cơ hội cho Trung Quốc xuống thang", ông nhận định.

Dù phía Trung Quốc đã rút giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng biển nước ta nhưng chúng ta cũng không thể chủ quan, vì có thể nó sẽ được di chuyển đến một vị trí khác sau cơn bão này. Dù vậy, các lực lượng cảnh sát biển của chúng ta vẫn sẽ theo dõi sát sao để bảo vệ vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Năm Ảo